CUMHURİYET KÖYLERİ

Beni görmek demek mutlaka yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız bu kafidir. (Gazi Mustafa Kemâl Atatürk – 1929)

VENÜS PROJESİNİN, ATATÜRK’ÜN 1937’DE ÇİZDİĞİ CUMHURİYET KÖYÜNÜN BİR TAKLİDİ OLDUĞUNU BİLİYOR MUYDUNUZ?

Kemal Atatürk’ün dahi kişiliğinin yarattığı en önemli eserlerinden biri de Cumhuriyet Köyü Projesidir.

Merhum Başbakan Bülent Ecevit tarafından ısrarla dile getirilen Köykent Projesi, MHP lideri Alparslan Türkeş’in ortaya koyduğu Tarım Kentleri Projesi ve Zeitgeist Hareketi’in tasarlayıp dünyaya sunduğu Venüs Projesi de aynen Gazi tarafından geliştirilen ve Cumhuriyet Köyleri olarak bilinen bir milli kalkınma projesinin taklidinden ibarettir.

Cumhuriyet Köyü’ne ilgi duyanların Prof.Dr.Afet İnan tarafından hazırlanan ve bir dönem ortaokullarda Yurttaşlık Bilgisi dersi olarak okutulan “Vatandaşa Medeni Bilgiler” isimli ders kitabına bakmalarını öneriyorum. Bugün yeni gibi ortaya çıkarılan modellerin Gazi’nin hazırladığı “Cumhuriyet Köyleri” Projesinin çok basit birer kopyası olduğunu göreceklerdir.

İdeal Cumhuriyet Köyü’nün Plânı, Haziran 2007’deki “Atatürk’ün Ekonomi Mucizesi” kitabıma ek olarak verilmiştir.

Atatürk’ün başlattığı fakat bütün yurda yaymaya ömrünün yetmediği Cumhuriyet Köyleri tam olarak oluşturabildiği takdirde; bugüne kadar kırk bin köy ve küçük yerleşim merkezine altyapı hizmetleri için harcanan miktarın çok küçük bir kesimi kullanılarak devlet hizmeti ülkenin en uç noktasına kadar erişmiş olacaktır. Bu şekilde dağ başında üç beş insanın yaşadığı yerleşim yerlerinin sadece güvenliği için sarf edilen yüksek rakamlı harcamalar doğrudan üretime aktarılabilecektir.

Köylüyü memleketin efendisi olarak gören Gazi, ülkenin topyekün kalkınmasını bu proje ile gerçekleştirmeyi plânlıyordu. Atatürk’ün düşünüp, plânladığı ve Ankara-Polatlı yolu üzerindeki Temelli Köyünü bu proje için pilot bölge olarak seçtiği bilinmektedir. Çok iyi plânlanıp iyi niyetlerle başlamış olmasına rağmen Atatürk’ün ölümü ve arkasından 2 nci Dünya Harbinin başlaması ile diğerlerine örnek olacak bu projenin uygulaması yarım kalmıştır.

Cumhuriyet Köyleri düşüncesi, insanlarımıza yeterli devlet hizmetini mahallinde temin etme gibi vazgeçilmez bir ihtiyaçtan doğmuştur.

Bizzat şahit olduğum böyle ücra yerleşim birimlerinden biri de Süphan Dağının yüksek yamaçları kenarına kurulmuş tüm Patnos ve Malazgirt ovasına hâkim konumdaki Özdemir Köyüdür. Yolu daima karla kaplı bu köyü eşkiyalar basmasın ve yurttaşlarımız eşkiyayı beslemek zorunda kalmasın diyerek karakol kurulmuş , okul ve sağlık hizmetleri götürülmeye çalışılmıştır. Dünyada hiçbir ülke bu kadar zengin değildir. Bunun adı savurganlıktır ve açıkça israftır. Bu tipik bir yönetim zafiyetidir. 8 ay kar altında bulunan ve hiçbir üretim fonksiyonu olmayan bu bölgeye giden devlet hizmetleri hep eksik ve yarımdır. Fiziki olarak yarım kalmaya da mahkumdur. Oysa her yere yarım ve eksik hizmet gideceğine, merkezi bir yere tam hizmet verirsiniz. İnsanımız akıllıdır. Çok kısa bir süre içinde zaten kendini buraya taşıyacaktır.

Cumhuriyet Köyü uygulamaları Köykent adı altında kapsamlı bir kırsal kalkınma projesi olarak CHP’nin 1969 yılı seçim bildirgesinde yer almış, daha sonra da Köy İşleri Bakanlığı tarafından benimsenerek geliştirilmiştir. 

Bakanlığın 1973’de yayımladığı raporda, köykent fikrinin amacı üç madde halinde özetlenmiştir:
1. Az sayıda personel ve az yatırımla, en kısa zamanda kırsal kesim nüfusunun tüm ihtiyaçlarının karşılanması, 
2. Hızlı nüfus artışının ortaya çıkardığı fazla nüfusun bir bölümü ile işsiz nüfusun köykentlerde iş imkanlarına kavuşturulması, 
3. İş olanaklarına kavuşturulan kırsal nüfusun kentlere akımı sonucunda büyük kentler civarında oluşacak nüfus yığılmalarını engelleyerek, sağlıklı kentleşmenin sağlanmasıdır.

Cumhuriyet Köyü Projesi, 1978-1979’da Ecevit’in başbakan olduğu CHP iktidarı döneminde Van ve Bolu’da birer köyde uygulanmaya başlanmış ama 1979’da CHP’nin iktidardan ayrılması ile bitirilememiştir. 2002 yılında yine Ecevit’in başbakanlığı döneminde Ordu’nun Mesudiye ilçesinde Dünya Bankasından alınan 300 milyon dolarla örnek proje yapılmıştır. Yöredeki dokuz köyü kapsayan projede içme suyundan telefon santralına, kütüphaneden kooperatife, fabrikadan okula eksiksiz bir sosyal ve ekonomik yapılaşma gerçekleştirilmiştir.

Bu proje 2000’li yılların en büyük yerleşim ve kalkınma projesinin sahibi olan Zeitgeist Hareketi’nin Venüs Projesi “The Venus Project” ile büyük benzerlik göstermektedir. Venüs Projesi yaratıcılarının Atatürk’ün Cumhuriyet Köylerinden birebir kopya çektiğini söylemek yanlış olmaz.

Bu proje 2000’li yılların en büyük yerleşim ve kalkınma projesinin sahibi olan Zeitgeist Hareketi’nin Venüs Projesi “The Venus Project” ile büyük benzerlik göstermektedir. Venüs Projesi yaratıcılarının Atatürk’ün Cumhuriyet Köylerinden birebir kopya çektiğini söyleyebiliriz.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti dünya durdukça dimdik ayakta duracaktır. Türk milleti Atatürkçü Düşünce Sistemi ile gücüne güç katacaktır.

10 Kasım 2013’te ölümsüzlüğünün 75’inci yılında Türk dünyasına ve insanlık alemine fikir ve düşünceleri ile ışık tutan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü saygı ile anıyorum. 

Dr.Tahir Tamer Kumkale